Bộ phim dựa trên những sự kiện có thật xảy ra trong thảm họa diệt chủng ở Rwanda vào năm 1994, trong đó người Hutu tàn sát gần triệu người Tutsi trong hơn 100 ngày, được trang IMDb đưa vào danh sách những phim hay nhất mọi thời đại.
Phim mở màn với cảnh đài phát thanh và truyền hình Libre des Mille Collines của Rwanda phát đi thông điệp đầy thù địch: “Chúng là những kẻ cướp đất. Chúng là những tên sát nhân. Rwanda là đất của người Hutu chúng ta”. Những mâu thuẫn giữa người Hutu, bộ tộc chiếm đa số ở Rwanda, và Tutsi, bộ tộc thiểu số nhưng sở hữu nhiều đất đai hơn, ngày càng trở nên căng thẳng.
Khi Rwanda còn ở thời kỳ phong kiến, các vị vua thuộc sắc tộc Tutsi. Vì thế, thay vì chia đều đất đai theo đầu người, họ giao cho người Tutsi nhiều đất hơn. Bên cạnh đó, người Tutsi còn được nắm giữ các trọng trách trong triều đình. Năm 1897, Đức xâm lược đất nước nhỏ bé này. Coi người Tutsi là dân tộc ưu việt hơn, người Đức tiếp tục duy trì những đặc quyền mà chế độ phong kiến dành cho họ. Sau Thế chiến thứ nhất, Bỉ hất cẳng Đức để trở thành nước đô hộ Rwanda. Không muốn làm xáo trộn trật tự xã hội, họ chủ trương duy trì di sản mà Đức để lại. Vì thế, người Tutsi không bị thu hồi đất mà còn trở thành công cụ cai trị của chính quyền thực dân.
Năm 1959, ách thống trị của thực dân Bỉ sụp đổ và chính quyền thuộc về người Hutu. Những mâu thuẫn tích tụ âm ỉ trong thời kỳ đô hộ có cơ hội bùng phát khi người Hutu không thể chấp nhận cảnh Tutsi nắm phần lớn ruộng đất và của cải. Bị áp bức, người Tutsi vùng lên chống lại và thành lập Mặt trận yêu nước Rwanda (RPF). Chính phủ hòa hợp dân tộc (gồm cả người của hai sắc tộc) lung lay bởi các cuộc nổi loạn của RPF nên kêu gọi đình chiến. Đầu tháng 4/1994, tổng thống Habyarimana – một người Hutu – đáp máy bay sang Tanzania để thương thảo hiệp định ngừng bắn.
Paul Rusesabagina (Don Cheadle) điều hành Mille Collines, khách sạn sang trọng nhất ở Rwanda và thuộc sở hữu của một ông chủ người Bỉ. Tọa lạc ở vị trí rất đẹp giữa thủ đô Kigali, khách sạn là nơi trú ngụ của những vị khách phương Tây thuộc mọi thành phần: doanh nhân, khách du lịch, chính trị gia. Nhiều quan chức cao cấp của Rwanda cũng trú ngụ ở Mille Collines, chẳng hạn như tướng Augustin Bizimungu, Tổng tư lệnh quân đội quốc gia. Chính vì tầm quan trọng của khách sạn mà Liên Hợp Quốc cử một đơn vị gìn giữ hòa bình tới bảo vệ nơi này. Đại tá Oliver (Nick Notle), chỉ huy của lực lượng mũ nồi xanh, cũng ở trong khách sạn.
Được lòng cả các vị khách nước ngoài lẫn quan chức trong nước nhưng Paul vẫn cảm thấy bất an khi nhận thấy căng thẳng giữa người Hutu và Tutsi trong thành phố ngày càng leo thang. Anh thiết lập được mối quan hệ tốt đẹp với George Rutaganda, nhân vật có quyền lực thứ hai trong lực lượng dân quân bán vũ trang Interahamwe của người Hutu. Nhờ có sự bảo trợ của George mà Paul luôn kiếm được rượu ngoại, hải sản và nhiều thực phẩm đắt tiền để làm hài lòng các thượng khách trong thời buổi suy thoái kinh tế. George nhiều lần gạ gẫm Paul gia nhập Interahamwe, nhưng anh nhất mực từ chối.
Ngày 6/4/1994, chiếc phi cơ chở tổng thống Rwanda và tổng thống Burundi nổ tung khi chuẩn bị hạ cánh xuống Kigali khiến cả hai nhà lãnh đạo tử nạn. Thủ phạm được cho là những phần tử cực đoan người Tutsi. Khi thông tin lan rộng, ngọn lửa hận thù lập tức bùng phát. Dưới sự kích động của đài phát thanh và truyền hình Libre des Mille Collines, hàng vạn người Hutu quá khích cầm dao, gậy, búa và chai xăng lao ra đường truy sát người Tutsi. Cảnh đập phá, khói lửa, máu và tiếng la hét tràn ngập thủ đô, nhưng quân đội Rwanda vẫn án binh bất động. Không bị cản trở, hàng nghìn phần tử cực đoan thuộc Interahamwe cũng vác súng và mã tấu lao vào các cuộc chém giết người Tutsi. Xác người nằm la liệt khắp nơi.
Ngay khi làn sóng tàn sát bùng phát, Paul vội chạy đi tìm vợ và bạn bè, bởi họ đều là người Tutsi. Ba đứa con của anh mang cả hai dòng máu Hutu và Tutsi nên có thể bị giết. Những người Tutsi còn sống chạy vào nhà Paul lánh nạn, còn những đứa con của anh lại lao ra ngoài cứu bạn của chúng. Một nhóm lính thuộc quân đội quốc gia xông vào ngôi nhà. Để giữ mạng sống cho những người Tutsi, Paul dúi vào tay gã chỉ huy một nắm tiền. Anh cố gắng đưa họ tới khách sạn để nhận được sự bảo vệ của binh lính Liên Hợp Quốc. Hàng nghìn người Tutsi khốn khổ cũng chạy tới đây để lánh nạn. Chẳng mấy chốc khách sạn đã chật cứng. Paul yêu cầu nhân viên cung cấp lương thực, nước uống cho họ và cứu chữa những người bị thương. Trong khi đó thì ở bên ngoài, 10 binh sĩ Bỉ mất mạng khi cố gắng bảo vệ Thủ tướng Agathe Uwilingiyimana, chính trị gia người Tutsi. Ông này cũng bị sát hại sau đó.
Một đơn vị gìn giữ hòa bình do Pháp chỉ huy kéo tới Mille Collines, nhưng chỉ để sơ tán kiều dân nước ngoài, người da trắng và các nhà báo. Đại tá Oliver vô cùng tức giận khi nhận lệnh rút khỏi khách sạn, nhưng vẫn phải chấp hành. Trước khi rời khách sạn với 4 binh sĩ, ông nói với Paul rằng các nước phương Tây không muốn can thiệp vào cuộc thảm sát và ông rất xấu hổ vì điều đó. Paul gọi điện tới tất cả những người mà anh quen biết, vừa mua chuộc vừa gây áp lực để giữ mạng sống cho hàng nghìn con người trong khách sạn.
Đài phát thanh và truyền hình Libre des Mille Collines kêu gọi người Hutu xông vào khách sạn và giết tất cả những người trong đó, kể cả Paul, người nước ngoài còn sót lại và người Hutu “phản bội” vì tội bao che cho “kẻ thù”. Trong một nỗ lực tuyệt vọng, Paul gọi điện cho tướng Augustin Bizimungu. Anh nói rằng ông sẽ bị xét xử tại tòa án quốc tế vì những tội ác chiến tranh nếu không ngăn chặn các tay súng của Interahamwe bắn giết người Tutsi. Augustin cho biết Mặt trận yêu nước Rwanda đã tấn công Kigali và khuyên Paul theo chân quân đội quốc gia về Gitarama. Tuy nhiên, ông đồng ý ngăn chặn cuộc tắm máu trong khách sạn.
Một đoàn xe tải của Liên Hợp Quốc tới Mille Collines để di tản 1.268 người. Trên đường đi, họ nhìn thấy hàng vạn người Hutu cũng đang bỏ chạy. Họ phải rời bỏ nhà cửa để trốn tránh sự trả thù của những tay súng Tutsi trong Mặt trận yêu nước Rwanda. Bỗng một đoàn xe chở các tay súng của Interahamwe tấn công đoàn xe của Liên Hợp Quốc. Số phận của Paul và những người trong đoàn sẽ ra sao?
Hotel Rwanda nhận được 3 đề cử Oscar dành cho Nam diễn viên xuất sắc (Don Cheadle), Nữ diễn viên phụ xuất sắc (Sophie Okonedo), Kịch bản gốc xuất sắc. Trong danh sách "250 phim hay nhất mọi thời đại" của trang IMDb, nó được xếp ở vị trí 73.
Paul Rusesabagina, sinh ngày 15/6/1954, là một con người Hutu có thật. Trong thảm họa diệt chủng ở Rwanda vào năm 1994, anh đã tận dụng ảnh hưởng và những mối quan hệ của mình với tư cách là quản lý của khách sạn Milles Collines để cứu 1.268 người thoát khỏi cái chết. Hành động đầy tình người của Paul được báo chí thế giới tôn vinh. Hiện anh sống tại Bỉ cùng gia đình, trong đó có hai cô con gái mà anh nhận nuôi sau thảm họa. Năm 2004, ông và vợ, Tatiana, trở về Rwanda theo lời mời của đạo diễn Terry George để hỗ trợ đoàn làm phim. Hàng nghìn người, cả Hutu và Tutsi, đã ra tận sân bay để chào đón hai người. Mãi tới khi quá trình quay hoàn tất, Paul mới có cơ hội gặp Don Cheadle, nam diễn viên chính của phim.
Nhiều nhà báo quốc tế và nhân chứng khẳng định, bộ phim tái hiện rất trung thực những sự kiện xảy ra trong khách sạn Milles Collines và thủ đô Kigali. Những chiếc xe ô tô mà các tay súng Hutu sử dụng là loại xe đa dụng Land Rover Defender được thiết kế dành cho quân đội Anh. Lực lượng mũ nồi xanh của Liên Hợp Quốc sử dụng những chiếc xe tải Samil do Nam Phi sản xuất.
Sau cuộc thảm sát ở Rwanda, các tổ chức quốc tế, đặc biệt là Liên Hiệp Quốc, bị chỉ trích gay gắt vì không làm gì để can thiệp. Mặc dù những hình ảnh chém giết xuất hiện trong chương trình bản tin trên toàn thế giới, các nước phương Tây, gồm cả Pháp, Bỉ và Mỹ, kiên quyết từ chối ngăn chặn thảm sát. Bất chấp những cảnh báo của những sĩ quan chỉ huy lực lượng gìn giữ hòa bình quốc tế tại Rwanda (UNAMIR) trước và trong cuộc thảm sát, Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc không hề gửi thêm quân tới đây để hỗ trợ. Thậm chí họ còn cấm UNAMIR can thiệp vào cuộc thảm sát.
Tổ chức Chữ thập đỏ quốc tế công bố rằng gần 800.000 người Tutsi đã bị giết hại trong cuộc thảm sát. Tuy nhiên, nhiều hãng thông tấn lớn trên thế giới khẳng định, ít nhất một triệu người thiệt mạng trong hơn 100 ngày đen tối ở Rwanda (tính đến ngày Mặt trận yêu nước Rwanda chiếm được thủ đô Kigali). Chính phủ mới của Rwanda, do người Tutsi kiểm soát, tuyên bố 1.071.000 người, trong đó có 10% người Hutu, đã bị sát hại.
Nhân vật đại tá Oliver (do Nick Nolte đóng) được xây dựng dựa trên tiểu sử tướng Roméo Dallaire (người Canada), tổng chỉ huy lực lượng gìn giữ hòa bình Liên Hợp Quốc ở Rwanda. Ông đã nỗ lực hết mình để bảo vệ những người Tutsi và kiều dân nước ngoài trong thảm họa diệt chủng ở Rwanda dù không được sự đồng ý của cấp trên. Nhờ sự can thiệp của Roméo Dallaire mà hơn 20.000 người Tutsi đã thoát chết. Sau khi trở về nước, ông mắc chứng bệnh trầm uất do chứng kiến quá nhiều cảnh rùng rợn ở đất nước châu Phi nhỏ bé.
( Theo Phimanh.vnexpress.net)