Chẳng ai ngờ một bộ phim chỉ được đầu tư 5 triệu USD lại có thể gặt hái nhiều thành công đến thế. Ngoài hai đề cử Oscar, "Memento" còn được chọn chiếu mở màn nhiều liên hoan phim quốc tế và đem về khoản doanh thu gấp hơn 13 lần kinh phí.
Ngay từ khi chưa ra rạp, Memento đã được giới phê bình ca ngợi vì lối kiểu sắp xếp tình tiết độc đáo và những kiến thức khoa học mà nó phản ánh. Trong danh sách 250 phim hay nhất mọi thời đại của trang IMDb, Memento được xếp ở vị trí thứ 27. Bộ phim được đầu tư vỏn vẹn 4,5 triệu USD, nhưng đem về hơn 65 triệu USD tiền bán vé từ các rạp trên khắp thế giới.
Ban đầu đạo diễn Christopher Nolan muốn Brad Pitt đóng vai nam chính. Tài tử này tỏ ra quan tâm tới đề nghị của ông, nhưng cuối cùng buộc phải từ chối vì anh đang đóng một phim khác. Hai diễn viên tiếp theo được đưa vào tầm ngắm là Aaron Eckhart và Thomas Jane, nhưng cuối cùng vai đó được giao cho Guy Pearce. Đạo diễn "chấm" Guy Pearce vì hồi đó anh được coi là diễn viên hạng B, trong khi các nhà sản xuất không muốn mời các diễn viên hạng A vì kinh phí eo hẹp. Bên cạnh đó, Guy Pearce cũng tỏ ra có tâm huyết với vai diễn khi anh trực tiếp gọi điện thoại tới đạo diễn để thảo luận về cách thức nhập vai.
Quá trình quay bắt đầu từ ngày 7/9/1999 và kết thúc vào ngày 8/10/1999, tức là diễn ra trong đúng 25 ngày. Ngày nào Guy Pearce cũng có mặt ở phim trường, kể cả những buổi mà anh không cần xuất hiện. Vài tháng trước ngày ra rạp, bộ phim đã trở thành đề tài nóng hổi của hàng trăm tờ báo. Nó được chọn chiếu mở màn Liên hoan phim Venice 2000, Liên hoan phim Deauville (Mỹ) và Liên hoan phim Toronto (Canada). Nhận được sự tán thưởng nhiệt liệt của giới truyền thông, các hãng sản xuất Memento chẳng gặp bất kỳ trở ngại nào trong việc tìm nhà phân phối ở nước ngoài. Bộ phim được công chiếu ở hơn 20 quốc gia. Đến tháng 1/2001, Memento lại được chọn chiếu mở màn Liên hoan phim Sundance (Mỹ).
Nhiều chuyên gia y học thừa nhận Memento là một trong những phim phản ánh căn bệnh thoái hóa trí nhớ về sau (anterograde amnesia) một cách sống động và chân thực nhất. Tiến sĩ Esther M. Sternberg, chuyên gia cao cấp của Viện Sức khỏe thần kinh quốc gia Mỹ, khẳng định Memento "là bộ phim xuất sắc nhất về mặt khoa học trong việc khai thác đề tài mất trí nhớ".
Sammy Jankis mắc bệnh thoái hóa trí nhớ về sau (anterograde amnesia). Căn bệnh khiến anh ta không thể nhớ những sự việc xảy ra từ sau thời điểm mắc bệnh. Vốn là người chuyên điều tra các trường hợp gian lận trong bảo hiểm, Leonard Shelby (Guy Pearce) được giao nhiệm vụ tìm hiểu xem tình trạng của Sammy có phải là một chấn thương thể chất. Nếu đúng, Sammy sẽ được công ty bảo hiểm bồi thường. Sau nhiều lần kiểm tra, Leonard kết luận căn bệnh của Sammy thuộc tổn thương về mặt tâm thần nên anh ta sẽ không được nhận tiền bồi thường bảo hiểm. Leonard khẳng định với cô vợ của Sammy rằng anh ta chỉ giả vờ mất trí nhớ hòng chiếm đoạt trái phép tiền bảo hiểm.
Vợ của Sammy mắc bệnh tiểu đường. Tin lời Leonard, cô nhờ Sammy tiêm insulin. Tuy nhiên, do không thể nhớ liều lượng mà vợ dặn nên Sammy tiêm quá liều. Hậu quả là thiếu phụ rơi vào tình trạng hôn mê sâu. Người ta đưa Sammy vào bệnh viện tâm thần vì cho rằng anh ngộ sát vợ. Sau đó người phụ nữ qua đời nhưng Sammy không thể nhớ được rằng vợ anh đã chết.
Thảm họa cũng giáng xuống đầu Leonard khi hai kẻ lạ mặt đột nhập vào ngôi nhà của anh vào một buổi tối. Chị vợ bị chúng hãm hiếp và giết hại. Leonard bắn chết một tên, nhưng tên thứ hai dùng vật cứng đánh vào đầu anh từ phía sau. Kể từ đó, Leonard cũng mắc bệnh thoái hóa trí nhớ về sau. Bộ não của anh chỉ có thể lưu giữ những sự kiện xảy ra sau khi bị đánh vào đầu trong vài phút. Tuy nhiên, những sự việc xảy ra trước đó vẫn nguyên vẹn trong ký ức của Leonard. Tới lúc này anh mới hiểu được nỗi oan khuất mà Sammy phải hứng chịu.
Leonard quyết tâm tìm tên đã đánh anh để trả thù cho vợ, đồng thời tìm cách minh oan cho Sammy. Biết được căn bệnh của mình, anh sử dụng nhiều thiết bị để ghi lại các sự kiện, trong đó có một máy ảnh Polaroid 690, một cuốn sổ ghi chép. Trong lúc đó, hung thủ giết vợ Leonard cũng theo dõi mọi hành động của anh. Hắn lợi dụng chứng thoái hóa trí nhớ của Leonard để biến anh thành con mồi trong một chiếc bẫy tinh vi. Ai sẽ giành chiến thắng trong cuộc đấu trí khốc liệt?
( Theo Phimanh.vnexpress.net)